Kiracı hakları, mülk sahibi ile kiralayan kişi arasındaki ilişkiyi düzenlemek için yasalarla belirlenir. Ülkemizde, 2011 yılından bu yana “6570 Sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun” ile kiracıların sahip oldukları haklar yasalarla korunmaktadır.
Borçlar Kanunu kapsamında kiracılar hangi haklara sahiptir? 2019 yılı itibarıyla güncellenen ve 2022 yılında da hala geçerliliğini koruyan hakları aşağıda bulabilirsiniz.
Kiracının Bilmesi Gereken Hakları
Borçlar Kanunu gereğince kiracı ve mülk sahibi arasındaki kira sözleşmesi, artık bir senet gibi işlemektedir. Bir yeri kiralamadan önce şartları en ince ayrıntısına kadar okumak, kiracının yararına olacaktır.
Söz konusu ev sahibinin kiracıya karşı olan sorumlulukları ise aşağıdaki maddeler, yasalar tarafından koruma altına alınmış durumdadır. Kiracı, mülk sahibi ile yaşayacağı problemlerde, aşağıdaki maddeler aracılığı ile haklarını arayabilir.
- Kiracı hakları hakkında söylenebilecek ilk şey, ev sahibinin haklı bir gerekçesi olmadan kiracıyı kontrat süresi dolmadan evden çıkaramayacağıdır. Haklı gerekçeler, yasalar çerçevesinde belirlenmiştir. Örneğin kiralanan mülk, sahibinin kendisi, eşi, altsoyu, üstsoyu ya da kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler için gerekliyse mülk sahibi, kiracının çıkmasını talep edebilir.
- Borçlar Kanunu’nun 301. maddesi mülk sahibini, kira sözleşmesi boyunca mülkü nasıl kiraladıysa o şekilde tutmakla mükellef kılmaktadır. Buna göre evin tadilat masrafları, mülk sahibine aittir. Kiracı, evin yapı masraflarını kendi karşılayarak kira bedelini düşük ödeyebilir. Bu konuda öncelikle ev sahibi ile anlaşma yapmak ve tüm masrafları faturalandırmak önemlidir.
- Kiracı, sonradan oluşan kusurlar nedeni ile evden yeterince faydalanamıyorsa ev sahibinden bu kusurları gidermesini talep edebilir. Tadilat ve yapı kusurlarının sonradan ortaya çıkması ve giderilememesi durumunda kiracı, kira bedelinde indirim talep edebilir.
- Kira kontratları, aksi belirtilmedikçe ve sona erecekleri tarihten 15 gün öncesine kadar yeni bir sözleşme hazırlanmamışsa otomatik olarak 1 yıl yenilenir.
- Kiracı, kiraladığı mülkü başka birisine kiralık olarak devredebilir. Mülke zarar vermemek şartıyla kiracı, mülkü devretme hakkında sahiptir. Bunun için mülk sahibinden yazılı izin alınması gerekir.
- Kiracıların apartmana yönetici olması mümkündür. Bunun için kiracıların apartman kurulunda yapılan toplantılara katılması yeterlidir.
- Sigorta ve vergi gibi ödemeler, sözleşmede aksi belirtilmedikçe mülk sahibine aittir.
- Mülk sahibi, kiracıyı evden çıkarırken evi verdiği gibi teslim aldıysa depozitoyu geri vermekle mükelleftir.
- Kiracı, zamanında ödenmeyen kiraları ödemekle yükümlüdür; fakat mülk sahibi, kiranın geç ödenmesinden dolayı kiracıdan cezalı kira benzeri ekstra ödemeler talep edemez. Kiranın ödenmemesi durumunda ev sahibi, kiracıyı tahliye etmek için dava açabilir.
- Kiracı, zamanın yıpratıcılığından dolayı eskiyen demirbaştan sorumlu değildir. Örnek olarak zamanla eskiyen mobilyalar ya da solan duvarların bedeli kiracıdan talep edilemez.
- Kiracının oturduğu ev, kentsel dönüşüm nedeni ile boşaltılacaksa kiracı, devletten 2 kira kadar yardım alabilir. Detaylar için Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun 6306 Sayılı Uygulama Yönetmeliği sayfasına göz atılabilir.
Kontratı olmayan kiracının hakları da bu kanun çerçevesinde belirlenmiştir. Yani kiracı hakları, kira sözleşmesi yapılmamışsa da geçerlidir.
Kiracı mülk sahibi ihtilafında Hakları İçin Nereye Başvurabilir?
Mülk sahibi ile kira ya da konut ve işyeri kuralları konusunda problem yaşayan kiracılar, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak problemin çözülmesi için işlemleri başlatabilir.