İmar Yönetmeliği; İmar Yasasının tamamlayıcısı olarak hazırlanan ve kentin belediye meclisince onaylandıktan sonra yürürlüğe giren yapı düzeni yönetmeliğine verilen isimdir. Bu yönetmeliğin amacı, yapı ve inşa çalışmalarının daha düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır.
İmar Yönetmeliği ile belgeler daha düzenli bir hale gelir, yapı ve inşa çalışmaları da nitelik kazanır. İmar Yönetmeliği kapsamında belediye ve mücavir alan sınırları içinde ya da dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmî ve özel bütün yapılar “İmar Kanunu” hükümlerine tabi tutulur.
İmar Yönetmeliği; yapı ruhsat işlemi sürecindeki mimari projede yer alan aplikasyon belgelerinin düzenlenmesine ve mesleki teknik uygulama sorumluluğu hizmetlerinin etkin bir şekilde yapılmasına da yardımcı olur. İmar Yönetmeliği ile yapılar yürürlükteki yasa, yönetmelik, şartname ve standartlara uygun şekilde inşa edilir.
Belediyelerin sınırları içerisinde bulunan ve belediyeler tarafından parsellenen, üzerlerine taşınmaz bir yapı inşa edilebilen toprak parçalarına arsa denir. Bu toprak parçaları imara ve yerleşime açıktır.
Emlak Vergisi Kanunu gereğince her arazinin bir arsa olmadığı, ancak her arsanın bir arazi olduğu kabul edilir. Arsalar; imarlı ve imarsız arsa olmak üzere ikiye ayrılır:
İmarlı Arsa:
Üzerinde sadece yapı inşasına izin verilen arsalara denir. Emlak Vergisi Kanununa göre bu arsaların üzerinde zirai faaliyetler yapıldığı takdirde bahsi geçen alanın imarlı arsa olmayacağı ifade edilmiştir.
İmarsız Arsa:
Bazı arsalar için imara izin verilmez. Bu tip imara izni olmayan arsalara imarsız arsa denir ve bu arsalar tarla olarak kullanılır. Söz konusu arsaların üzerinde zirai faaliyetler yapılabilir.
İmar çapı; belirlenmiş olan imar planlarına ve yönetmeliklere uygun şekilde inşaatı planlanan yapının özelliklerini gösteren kroki tipindeki belgeye denir. İmar uygulamalarına uygun biçimde yapı inşa edebilmek ve inşaat ruhsatı alabilmek için imar çapı adı verilen bu belgenin olması gerekir.
İmar çapı, söz konusu yapının kimlik belgesi olarak nitelendirilebilir. İmar çapında parsel üzerindeki yapının diğer parsellere göre konumu, kat sayısı, taban alanı, yüksekliği, komşu parseller ile olan mesafesi ve yol cephe durumu gibi bilgiler yer alır.
İmar çapı; ilgili belediyelerden alınır. Ancak inşa edilecek yapı belediye sınırları dışında kalan bir alan içerisindeyse valiliğe dilekçe ile başvurularak temin edilir.
İmar affı ya da imar barışı; gecekondu ve imar mevzuatına göre inşa edilmeyen yapıların uygulama ve mülkiyet problemlerini düzenleyen kanunu ifade eder. İlk defa 1984 yılında çıkarılan imar affı ile çarpık ve kaçak yapılaşmanın önüne geçilmek istenmiştir.
İzinsiz ve kaçak şekilde inşa edilen çoğu gayrimenkul, imar affı kapsamına girer. Bu aftan yararlanma hakkı olan kişiler için de 6785 sayılı kanun uygulanır. Ancak kanuna göre belediye ve mücavir alan içerisindeki sanayi, depolama, turizm ve tarım alanlarında, askeri bölgelerde ve Boğaz hattında bulunan yapılar imar affı kapsamı dışında yer alır.
İmar affı kapsamında istenilen şartların sağlanmış olması durumunda ise ilgili taşınmazlar “Yapı Kayıt Belgesi” almaya hak kazanır.